venue-lg.png

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε, την Πέμπτη 7 Μαΐου 2015, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το 1ο Συνέδριο Επιχειρηματικότητας της Ναυτεμπορικής με θέμα: Επιχειρώντας στο Μέλλον 2015-2020. Το Συνέδριο διοργανώθηκε στο πλαίσιο των ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ/conferences, υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας & Τουρισμού, του Υπουργείου Εξωτερικών, του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, του Εμπορικού & Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών και του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος.

Την άρση της παρατεταμένης αβεβαιότητας στην ελληνική οικονομία, η οποία θα απελευθερώσει την υποβόσκουσα δυναμική της επιχειρηματικότητας επιτρέποντας τη μετάβαση σε ένα παραγωγικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, αξίωσαν από το βήμα του Συνεδρίου διακεκριμένοι παράγοντες της επιχειρηματικής κοινότητας της χώρας, τους οποίους πλαισίωσαν υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της ελληνικής κυβέρνησης και εκπρόσωποι της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μέσα από τις εργασίες του Συνεδρίου προέκυψε ως κοινή συνισταμένη η εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του ελληνικού επιχειρείν ως βασικού και αναπόσπαστου πυλώνα αναπτυξιακής προοπτικής. Καταγράφηκαν ωστόσο επιμέρους αποκλίσεις ως προς το περιεχόμενο των αναγκαίων παρεμβάσεων υπό το βάρος του ασφυκτικού περιβάλλοντος που διαμορφώνουν οι επιπτώσεις της ύφεσης, το περιορισμένο φάσμα εξεύρεσης χρηματοδότησης, αλλά και οι χρόνιες διαρθρωτικές αγκυλώσεις της εθνικής παραγωγικής βάσης. Μεταξύ άλλων διερευνήθηκαν και αξιολογήθηκαν οι προθέσεις και οι σχεδιασμοί της κυβέρνησης για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας, το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο, τα εμπόδια αλλά και οι ευκαιρίες στο πεδίο της χρηματοδότησης και των επενδύσεων, το επίπεδο της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, όπως και οι προοπτικές της εξαγωγικής δραστηριότητας. Μήνυμα αισιοδοξίας εξέπεμψαν παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών υγιούς, καινοτόμου και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, που αναπτύσσονται κόντρα στους καιρούς, αποτελώντας πυξίδα για το μέλλον.

Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν περισσότεροι από 300 συνέδρους, στην πλειονότητά τους ανώτατα στελέχη επιχειρήσεων, εκπρόσωποι του χρηματοπιστωτικού τομέα, πρέσβεις, εκπρόσωποι της κυβέρνησης και του Κοινοβουλίου, ειδικοί, σύμβουλοι, ακαδημαϊκοί, κ.ά.

MainPhotoInsuranceForum.png

O Γενικός Διευθυντής της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ, Γιάννης Περλεπές, καλοσωρίζοντας τους συνέδρους υπογράμμισε την ανάγκη υπέρβασης των εμποδίων, προκειμένου να καταστεί δυνατή η επανεκκίνηση της οικονομίας. «Σκοπός μας είναι οι εκλεκτοί μας καλεσμένοι από την κυβέρνηση και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, εκπρόσωποι των φορέων, των επιμελητηρίων, ανώτατα διοικητικά στελέχη επιχειρήσεων και επιχειρηματίες να σκιαγραφήσουν την κατάσταση και να εκτιμήσουν την πορεία για τα επόμενα χρόνια προτείνοντας τις αναγκαίες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Η επιχειρηματικότητα δεν είναι αόριστη και ασαφής έννοια. Αντίθετα έχει πολύ συγκεκριμένα και διακριτά χαρακτηριστικά.», τόνισε ο κ. Περλεπές.

Την εναρκτήρια ομιλία του Συνεδρίου απηύθυνε ο υπουργός Επικρατείας για τον Συντονισμό του Κυβερνητικού Έργου Αλέκος Φλαμπουράρης, ο οποίος διευκρίνισε ότι η κυβέρνηση ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη και το επιχειρείν, ότι δεν «διώχνει» τους ξένους επενδυτές και ότι θα δημιουργήσει ένα νέο παραγωγικό πρότυπο το οποίο θα εξασφαλίσει υψηλή προστιθέμενη αξία στα ελληνικά προϊόντα. Aναφερόμενος στη στήριξη της επιχειρηματικότητας, ο υπουργός στάθηκε στην ίδρυση αναπτυξιακής τράπεζας, στην αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης, στην πάταξη της γραφειοκρατίας, στην εξασφάλιση αναπτυξιακών εργαλείων και στην εφαρμογή μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής που θα διασφαλίσει διεθνείς συνεργασίες με χώρες και εκτός ΕΕ.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας και Βουλευτής Β' Αθηνών, σημείωσε ότι αν η χώρα είχε αποφύγει τον σκόπελο των πρόωρων εκλογών θα είχε εκμεταλλευτεί το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, την καλή σχέση δολαρίου/ευρώ και τις χαμηλές τιμές πετρελαίου εξασφαλίζοντας για το 2015 αύξηση του ΑΕΠ ανώτερη του 3%. Η καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις δρα ως το απόλυτο υφεσιακό μέτρο. Η έξοδος της χώρας στις αγορές έχει αποκλειστεί για δύο χρόνια, ενώ θα πρέπει να πάρουμε και τρίτο πακέτο στήριξης, υποστήριξε ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος κάλεσε την κυβέρνηση να αφήσει τις κόκκινες γραμμές και να συζητήσει για κρίσιμα ζητήματα, όπως το ασφαλιστικό.

«Ο χρόνος για την οικονομία δεν είναι ατελείωτος. Οι επιχειρήσεις δεν αντέχουν άλλο. Χρειάζονται οξυγόνο και σταθερότητα. Καταλαβαίνουμε τις σκοπιμότητες της διαβούλευσης με τους θεσμούς, αλλά πλέον η χώρα και η οικονομία έχουν φτάσει στα όριά τους», τόνισε με έμφαση ο διευθύνων σύμβουλος και γενικός διευθυντής της Μαρινόπουλος Α.Ε., Γιώργος Βογιατζάκης, κεντρικός ομιλητής του Συνεδρίου. Προκρίνοντας τη διαμόρφωση ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος σταθερού και φιλικού, ο κ. Βογιατζάκης προέτρεψε την κυβέρνηση να δώσει άμεσα και απτά παραδείγματα της αντίληψης ότι η χώρα δεν μπορεί να «περπατήσει» χωρίς επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό στάθηκε στη σημασία παρεμβάσεων που θα περιορίσουν τις τιμές στην ενέργεια, τις υπέρμετρες επιβαρύνσεις στη φορολόγηση και το υψηλό μη μισθολογικό κόστος. Συμπλήρωσε εξάλλου ότι η οικονομική ανάκαμψη περνά μέσα από τη διαφάνεια και τη σταθερότητα του φορολογικού συστήματος, τη μείωση της γραφειοκρατίας, τη διείσδυση στην τεχνολογία, την ευελιξία του κράτους, τη διευκόλυνση των αδειοδοτήσεων και την αύξηση των πηγών χρηματοδότησης μέσω της ανάπτυξης νέων εργαλείων. «Δεν πάψαμε να επενδύουμε στην Ελλάδα», υπογράμμισε με νόημα ο κ. Βογιατζάκης, μιλώντας για θυσίες των ελληνικών επιχειρήσεων την περίοδο της κρίσης, εν μέσω δυσπιστίας των ξένων επενδυτών και ευρύτερης αβεβαιότητας που οδήγησε σε έλλειψη ρευστότητας, «λουκέτα» και τελικώς ανεργία. Τόνισε τέλος ότι η αγορά είναι έτοιμη να συνεισφέρει για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας και για τον σκοπό αυτό κύρια πρόθεσή της είναι να επενδύσει σε στρατηγικές συνεργιών, ενώ, αναφερόμενος στην Μαρινόπουλος ΑΕ που είναι ο μεγαλύτερος ιδιώτης εργοδότης με 13.000 εργαζόμενους και 1023 σημεία πώλησης, υπογράμμισε την πρόθεση της εταιρείας να συνεχίσει να επενδύει στη χώρα στηρίζοντας την ελληνική παραγωγή και τα ελληνικά προϊόντα.

1η ΕΝΟΤΗΤΑ

Επιχειρηματικότητα: «Σπάζοντας» τα δεσμά και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος

Συντονιστής: Αντώνης Παπαγιαννίδης, Δημοσιογράφος

Ο καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας του ΙΟΒΕ, Σταύρος Ιωαννίδης, εστίασε στα βασικά ευρήματα ενός παγκόσμιου ερευνητικού προγράμματος που διερευνά το θέμα της επιχειρηματικότητας. Οπως είπε, το πρόγραμμα «τρέχει» από το 1999 και πέρυσι πήραν μέρος σ’ αυτό 75 χώρες, με την Ελλάδα να συμμετέχει ήδη από το 2003 μέσω του ΙΟΒΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, ο δείκτης επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων στην Ελλάδα (που αφορά επιχειρηματική δραστηριότητα που βρίσκεται στα πρώτα 3 χρόνια της) είναι γύρω στο 5,2%, γεγονός που την κατατάσσει στη μέση περίπου των ανεπτυγμένων κρατών και στη χαμηλότερη θέση από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, ανέφερε ότι «σε αντίθεση με τις άλλες χώρες που επίσης βρέθηκαν σε καθεστώς μνημονίων, στην Ελλάδα ζήσαμε και ζούμε μια παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας και μια συγκρουσιακή διάθεση και με τους εξωτερικούς θεσμούς και μεταξύ μας. Εάν αυτό δεν λήξει, θα έχουμε κι άλλα πολύ δύσκολα χρόνια», ενώ τόνισε ότι «οι επενδύσεις βρίσκονται στο 11%-12% ενός πολύ χαμηλού ΑΕΠ, όταν πριν από την κρίση “έτρεχαν” στο 24% περίπου του τότε πολύ υψηλότερου ΑΕΠ». Υπογράμμισε ότι «είναι ανάγκη μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια να αυξηθούν οι επενδύσεις κατά 10-11 δισ. ευρώ ετησίως».

Ο Κωνσταντίνος Μπίτσιος, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), σχολιάζοντας την τοποθέτηση του κ. Φλαμπουράρη που προηγήθηκε, ανέφερε ότι ο ΣΕΒ έχει επαφές ουσίας με αρκετά στελέχη της κυβέρνησης, αλλά συναντά δυσκολία επικοινωνίας με κάποια από αυτά. Σημείωσε ότι η δημόσια διοίκηση έχει μια τάση αναπαραγωγής και διάθεσης ελέγχου, ενώ, αναφερόμενος στις επενδύσεις, τόνισε ότι «οι ξένοι δεν θέλουν και οι Ελληνες δεν μπορούν». Δύο πράγματα που δεν προχώρησαν κατά το παρελθόν, σύμφωνα με τον κ. Μπίτσιο, είναι το one stop shop και το δαιδαλώδες σύστημα της νομοθεσίας. «Αυτά είναι δύο πολύ βασικά σημεία για να προχωρήσει οποιαδήποτε επένδυση,».

Ο πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών και της Κεντρικής Ενωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος, Κωνσταντίνος Μίχαλος, σημείωσε ότι «η επίτευξη μιας βιώσιμης συμφωνίας με τους εταίρους μας αποτελεί καίριας σημασίας ζητούμενο, καθώς συνδέεται άμεσα με τη δυνατότητα της χώρας να αντλήσει κεφάλαια από τις αγορές. Εάν η διαπραγμάτευση αποτύχει, η χώρα θα βρεθεί μπροστά σε οδυνηρές επιλογές, οι οποίες μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη συμμετοχή της στο ευρώ. Δεν αρκεί, όμως, μόνο η συμφωνία. Το πραγματικό διακύβευμα για την αγορά, αλλά και για το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, είναι το πώς θα δημιουργηθούν ξανά στην Ελλάδα συνθήκες οικονομικής ανάπτυξης.»

Ο Σίμος Αναστασόπουλος, πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, αναφέρθηκε στην αξιοπιστία της Ελλάδας και στην ανάγκη ανάπτυξης ενός περιβάλλοντος που θα προσελκύσει επενδύσεις. «Βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού, καθώς η παρατεταμένη αβεβαιότητα έχει εξαντλήσει τη ρευστότητα στην αγορά» τόνισε και προειδοποίησε ότι «η αδυναμία συμφωνίας με τους εταίρους φέρνει πιο κοντά νέα ύφεση. Αυτό το αδιέξοδο φέρνει μέτρα λιτότητας που θέλουμε να αποφύγουμε».

Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και διευθύνων σύμβουλος της ΣΑΝΗ Α.Ε., Ανδρέας Ανδρεάδης σημείωσε ότι σήμερα οι συνολικές επενδύσεις στον τουρισμό είναι περιορισμένες, αν και ο τομέας συνεισφέρει 20% στην απασχόληση. Ζήτησε να προωθηθεί η επιχειρηματικότητα στον τουρισμό, σημειώνοντας τις παρενέργειες από το πάγωμα του ΕΣΠΑ και τα θέματα φορολόγησης. Κορυφαίας σημασίας θέμα για τον κλάδο είναι ο ΦΠΑ, για τον οποίο σημείωσε ότι θα πρέπει να υπάρχει ενιαίος συντελεστής για διαμονή και εστίαση. «Η Γερμανία έχει ΦΠΑ 7%, η Ολλανδία 6%, η Τουρκία 6%, η Ισπανία 8%, Ιταλία και Γαλλία 10%, ενώ εμείς 6,5% στη διαμονή και 13% στην εστίαση», τόνισε.

Ο Πάνος Ξενοκώστας, επικεφαλής Επενδυτικών Κεφαλαίων της ONEX Technologies Group – LKS Partners, σημείωσε ότι «ο καθένας επιχειρεί να επιβιώσει μόνος του. Ο μόνος περιορισμός είναι να είσαι αποφασισμένος. Ο ανταγωνισμός έχει γιγαντωθεί παγκοσμίως και οι επιχειρήσεις πρέπει να επικεντρωθούν σε διαφοροποιημένους κλάδους που δίνουν λύσεις σε παγκόσμια προβλήματα».

Συζήτηση Πάνελ
Συντονιστής: Αντώνης Παπαγιαννίδης, δημοσιογράφος

Κωνσταντίνος Μπίτσιος, Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος, ΣΕΒ
Κωνσταντίνος Μίχαλος, Πρόεδρος, ΕΒΕΑ, Πρόεδρος, ΚΕΕΕ
Σίμος Αναστασόπουλος, Πρόεδρος, Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο
Ανδρέας Ανδρεάδης, Πρόεδρος, ΣΕΤΕ
Πάνος Ξενοκώστας, Επικεφαλής Επενδυτικών Κεφαλαίων ONEX Technologies Group – LKS Partners
Σταύρος Ιωαννίδης, Καθηγητής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Υπεύθυνος Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας ΙΟΒΕ


2η ΕΝΟΤΗΤΑ

Χρηματοδότηση/Επενδύσεις: 11+1 εργαλεία τόνωσης της ρευστότητας και των business plans των επιχειρήσεων

Συντονιστής: Βασίλης Κωστούλας, Δημοσιογράφος, naftemporiki.gr

Ο Αθανάσιος Σαββάκης, πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος, αναφέρθηκε στην πρόταση του ΣΒΒΕ για την ανάπτυξη νέων εναλλακτικών χρηματοδοτικών εργαλείων, προϊόντα που λειτουργούν στο πλαίσιο του Χρηματιστηρίου Αθηνών και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Μίλησε για τιτλοποίηση δανείων και έκδοση και διάθεση στη χρηματιστηριακή αγορά μετοχών με τη μορφή καλαθιών επιχειρήσεων, με πολλαπλά οφέλη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Όπως σημείωσε, με αυτόν τον τρόπο «μειώνεται το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων και μειώνεται ο κίνδυνος, οι τράπεζες ρευστοποιούν το χαρτοφυλάκιο των δανείων τους με μικρό ρίσκο, ενώ επιτυγχάνεται η δέσμευση νέων κεφαλαίων για την ανάπτυξη της οικονομίας».

Ο Βασίλης Κορκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας και του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς, υπογράμμισε ότι «βασική προϋπόθεση για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι να σπάσει ο κύκλος της υποχρηματοδότησης και της αποεπένδυσης». Ο κ. Κορκίδης σημείωσε, δε, ότι «στην ανάπτυξη μπορεί, επίσης, να οδηγηθεί η χώρα μέσα από στοχευμένες ενέργειες βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, ώστε να υπάρξει σταθεροποίηση της κατανάλωσης και να διαμορφωθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για αύξηση της παραγωγικότητας και προσέλκυση νέων επενδύσεων».

Ο Σωκράτης Λαζαρίδης, διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Χρηματιστηρίου Αθηνών, μίλησε για τρόπους προσέλκυσης επενδυτικών κεφαλαίων, ενώ παρουσίασε στοιχεία για την απόδοση των αγορών που δείχνουν ότι οι απώλειες της χρηματοπιστωτικής κρίσης έχουν εν πολλοίς καλυφθεί. Αναφερόμενος στις εταιρείες που αποχωρούν από το Χ.Α. και εισάγονται σε άλλα χρηματιστήρια, όπως του Λονδίνου, τόνισε ότι «αν η αποδόμηση της ελληνικής οικονομίας μέσω της εγκατάλειψης του παραγωγικού ιστού δεν μας έβαλε μυαλό, τότε καλά θα κάνουν να πάνε στο Λονδίνο».

Ο πρόεδρος της Pharmathen, Βασίλης Κάτσος, ένας επιχειρηματίας που εκπροσωπεί το 1% των ελληνικών εξαγωγών και που δημιούργησε 500 νέες θέσεις εργασίας, εξήγησε ότι «αυτό το πετύχαμε διότι δεν περικόψαμε το επενδυτικό μας σχέδιο μέσω του οποίου επενδύουμε 25-30 εκατ. ευρώ ετησίως σε νέα προϊόντα». Επίσης υπογράμμισε: «Σήμερα η κατάσταση δεν έχει καμία σχέση με το 2010, όταν οι εταιρείες είχαν ‘λίπος να κάψουν’, καθώς πολλές επιχειρήσεις έχουν περικόψει τα επενδυτικά τους πλάνα, δεν διαθέτουν ρευστότητα, ενώ η στάση πληρωμών του ελληνικού κράτους αγγίζει τα 20 δισ. ευρώ». «Είναι δύσκολο η κατάσταση αυτή να αναστραφεί, ακόμη κι αν επιτευχθεί τώρα συμφωνία με τους εταίρους», τόνισε ο κ. Κάτσος.

O Κωνσταντίνος Συναδινός, προϊστάμενος του Τμήματος Χρηματοδοτήσεων στην Ελλάδα και την Κύπρο της ΕΤΕΠ, «προετοίμασε» τους Έλληνες ενδιαφερόμενους ότι έως το τέλος του χρόνου ή στις αρχές του 2016 σχεδιάζεται να δημιουργηθεί, στο πλαίσιο του πακέτου Γιούνκερ, ειδικό εργαλείο για την απευθείας [από την ΕΤΕΠ] χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων, χωρίς τη μεσολάβηση των εθνικών πιστωτικών ιδρυμάτων. Το νέο εργαλείο θα έχει τη δομή του «InnovFin», από το οποίο πέρυσι χρηματοδοτήθηκε με 25 εκατ. η Pharmathen. Ωστόσο, το νέο Ταμείο δεν θα απευθύνεται μόνο σε επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης (R&D), αλλά θα αφορά όλους τους τομείς της οικονομίας, όπως π.χ. το λιανικό εμπόριο, τον τουρισμό, τον αγροδιατροφικό τομέα.

Μια δημιουργική αναζήτηση λύσεων σε πείσμα της αρνητικής συγκυρίας επιχείρησε ο διευθύνων σύμβουλος του ελληνικού υποκαταστήματος της Atradius Credit Insurance, Γεράσιμος Τζέης, παρουσιάζοντας τα οφέλη εναλλακτικών εργαλείων χρηματοδότησης, όπως η ασφάλιση πιστώσεων, τα οποία αποκτούν ιδιαίτερο βάρος στο σημερινό δυσχερές οικονομικό περιβάλλον. Υπό το πρίσμα της εξασφάλισης ρευστότητας και της ευκολότερης και φτηνότερης χρηματοδότησης μιας επιχείρησης, ο κ. Τζέης ανέλυσε την ασφάλιση πιστώσεων στους άξονες: διασφάλιση ρευστότητας - κεφάλαιο κίνησης - ασφάλιση προκαταβολών – κόστος χρηματοδότησης. «Με την ασφάλιση πιστώσεων ο προμηθευτής γνωρίζει εκ των προτέρων ότι θα αποζημιωθεί. Οι επιχειρήσεις δεν κλείνουν επειδή έχουν μικρό τζίρο. Κλείνουν όταν ξεμένουν από λεφτά», ανέφερε χαρακτηριστικά, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι με αυτόν τον τρόπο ελαχιστοποιείται η πιθανότητα «κλονισμού» μιας εταιρείας, καθώς μειώνεται το κόστος δανεισμού και αποκτάται η πρόσβαση σε κεφάλαιο κίνησης. Στο πλαίσιο αυτό μίλησε για τη χρησιμότητα αντίστοιχων εργαλείων στον εξαγωγικό τομέα της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Attica Ventures A.E. και πρόεδρος της Hellenic Venture Capital Association, Γιάννης Παπαδόπουλος μίλησε για το Venture Capital ως επενδυτικό εργαλείο, σημειώνοντας μεταξύ άλλων ότι 21 εταιρείες VC στην Ελλάδα έχουν υλοποιήσει επενδύσεις πάνω από 1 δισ. ευρώ στην τελευταία 20ετία και συνέχισαν να επενδύουν ακόμη και τα τελευταία χρόνια της κρίσης. «Οι εταιρείες που έχουν αξιοποιήσει τα venture capital ως εργαλείο έχουν συμβάλει στην αύξηση των θέσεων εργασίας, των εξαγωγών, της οικονομικής ανάπτυξης, έχουν θετικό οικονομικό αποτέλεσμα, αύξηση περιθωρίων κέρδους και διάχυση πλούτου με αύξηση του κοινωνικού πλεονάσματος» σημείωσε ο κ. Παπαδόπουλος.

Συζήτηση Πάνελ
Συντονιστής: Βασίλης Κωστούλας, δημοσιογράφος, naftemporiki.gr

Αθανάσιος Σαββάκης, Πρόεδρος, ΣΒΒΕ
Βασίλης Κορκίδης, Πρόεδρος, ΕΣΕΕ, Πρόεδρος, ΕΒΕΠ
Σωκράτης Λαζαρίδης, Διευθύνων Σύμβουλος, Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών
Βασίλειος Κάτσος, Πρόεδρος, Pharmathen
Κωνσταντίνος Συναδινός, Προϊστάμενος Τμήματος Χρηματοδοτήσεων στην Ελλάδα και Κύπρο, Ε.Τ.ΕΠ.
Γεράσιμος Τζέης, Managing Director, Atradius Credit Insurance N.V. (Ελληνικό υποκατάστημα)
Γιάννης Παπαδόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος, Attica Ventures AE Πρόεδρος, Hellenic Venture Capital Association

3η Ενότητα

Καινοτομία - ανταγωνιστικότητα – διαφοροποίηση «ξεκλειδώνουν» ιδέες

Συντονιστής: Γιάννης Περλεπές, Γενικός Διευθυντής, Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

Εισαγωγή στην 3η ενότητα με τίτλο "Καινοτομία-ανταγωνιστικότητα-διαφοροποίηση «ξεκλειδώνουν» ιδέες"

Την ενότητα άνοιξε με ομιλία του ο Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας, Κώστας Φωτάκης. Ο κ. Φωτάκης, σημείωσε πως η έρευνα και η γνώση που παράγεται από αυτή, μπορεί να αποτελέσουν το ανάχωμα στην πνευματική, ηθική και υλική κατάπτωση της κοινωνίας που είναι συνεπακόλουθα της κρίσης και μπορεί να στηρίξουν το μέλλον της χώρας, να δώσουν προοπτική, να δώσουν ελπίδα, ιδιαίτερα στο σημαντικότερο κεφάλαιο που διαθέτει και αυτό είναι οι άνθρωποι, το ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα οι νέοι επιστήμονες και ερευνητές. Συνέχισε αναφέροντας ότι η πολιτική που διαμορφώνει η κυβέρνηση στο θέμα της έρευνας μπορεί να εστιαστεί σε τρεις βασικούς στόχους. Πρώτον, η επιστημονική έρευνα να αποτελέσει στήριγμα για την παιδεία και τον πολιτισμό, δεύτερον να αποτελέσει τον πρεσβευτή της χώρας για τη διεθνή της προβολή και ο τρίτος στόχος είναι πώς η καινοτομία που προκύπτει από την έρευνα αυτή μπορεί να παράξει πλούτο και με ποιες πολιτικές αυτός ο πλούτος μπορεί να επιστρέψει στην κοινωνία. Η επίτευξη αυτού του τελευταίου στόχου είναι και το μεγάλο στοίχημα, όχι μόνο για το παρόν, αλλά και για το μέλλον της χώρας. Πάρα πολλά θέματα μπαίνουν. Θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας, θέματα θεσμικά, θέματα κουλτούρας και θέματα βέβαια χρηματοδότησης. Και ο κ. Φωτάκης έκλεισε την ομιλία του λέγοντας: «Παρά την απαισιοδοξία που επικρατεί, για μένα τουλάχιστον υπάρχει η αισιοδοξία και η ελπίδα ότι η έρευνα και η καινοτομία θα μπορέσουν να αποτελέσουν έναν τέταρτο άξονα ανάπτυξης της χώρας πέρα από την αγροδιατροφή, πέρα από τον τουρισμό, πέρα από τη ναυτιλία και συγνώμη αν έχω ξεχάσει κάποιον τομέα.»

Ακολούθησε η Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας (π. Υπουργός Τουρισμού), Όλγα Κεφαλογιάννη η οποία υπογράμμισε πως «εδώ που έχουμε φτάσει, η μόνη διέξοδος είναι η αύξηση των επενδύσεων. Άλλη διέξοδος δεν υπάρχει. Και για να παραφράσω μια φράση του Πωλ Κρούγκμαν ‘αν περιμένουμε την αύξηση των δημοσίων εσόδων να μας σώσει, είναι σαν να περιμένουμε τη νεράιδα του παραμυθιού’. Το μόνο που μπορεί να μας βοηθήσει είναι ένα ευρύ, τολμηρό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που θ’ αλλάξει το κλίμα και θα ευνοήσει τη ροή των ξένων κυρίως, αλλά όχι μόνο, επενδύσεων στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά θέλω να αναφέρω ότι η ευρωπαϊκής μορφής επιχειρήσεις, οι περίφημες startups, προσήλκυσαν το α’ τρίμηνο του 2015, επενδύσεις ύψους 2,6 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εισροή επενδυτικών κεφαλαίων που καταγράφεται σε τριμηνιαία βάση στην Ευρώπη από το 2001. Και, όπως αναφέρει η Le Figaro, η Ευρώπη ακολουθεί την τάση αύξησης των επενδύσεων σε νεοφυείς επιχειρήσεις που εμφανίστηκε πρώτα στις Η.Π.Α. Αυτός είναι ένας ασφαλής δρόμος που οφείλει ν’ ακολουθήσει και η Ελλάδα». Τόνισε ακόμα ότι «το ελληνικό πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί ούτε με την παραγωγή χρήματος, ούτε με τη δημιουργία νέου χρέους. Η Ελλάδα δεν μπορεί να ζει εσαεί με τις δόσεις. Θα πρέπει ν’ αρχίσουμε κυριολεκτικά από το μηδέν. Κι αυτό ακριβώς θα πρέπει να επιδιώκει να διορθώσει ένα νέο Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης που θα αφορά τις επενδύσεις, την επένδυση στην καινοτομία, την επιχειρηματικότητα. Η Ελλάδα θα πρέπει να ξεφύγει άμεσα από τον φαύλο κύκλο της απραξίας. Να προχωρήσει όχι μόνο σε μια συμφωνία με τους εταίρους μας, αυτό από μόνο του αρκεί για την επιβίωση όχι όμως και για τη μακροημέρευση της χώρας, αλλά παράλληλα να εκπονήσει κι ένα μακροπρόθεσμο Σχέδιο Ανασυγκρότησης».

Συντονιστής: Γιάννης Περλεπές, Γενικός Διευθυντής, Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

Ο Γενικός Διευθυντής της Ναυτεμπορικής κάνει εισαγωγή στο Πάνελ της 3ης ενότητας.

Ο Εμμανουήλ Δομαζάκης, πρόεδρος της Creta Farm ΑΒΕΕ, παρουσίασε στοιχεία έρευνας που διεξήγαγε η εταιρεία του προκειμένου να παράξει αλλαντικά με ελαιόλαδο ― προϊόντα που θεωρούνται καινοτόμα στην κατηγορία τους. Μίλησε για την εμπορική αξιοποίηση της έρευνας που οδήγησε τη σειρά «Εν Ελλάδι» στα ράφια του λιανεμπορίου, όχι μόνο εντός αλλά και εκτός Ελλάδος με την επωνυμία oliving.

Ο Κωνσταντίνος Γάτσιος, πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέρθηκε στη χρεοκοπία της χώρας τονίζοντας ότι δεν είναι μόνο μια χρεοκοπία χρεών αλλά και αξιών. Ο ίδιος στάθηκε στην ανάγκη που υπάρχει σήμερα να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα με τρόπο ώστε οι επιχειρήσεις που θα αναπτυχθούν να είναι ανταγωνιστικές όχι μόνο στην εγχώρια αγορά αλλά και στην παγκόσμια. Όπως τόνισε, «το πανεπιστήμιο έχει σημαντικό ρόλο να επιτελέσει ως προς αυτόν το στόχο», υπογραμμίζοντας ότι το ΟΠΑ έχει διακριθεί για τη συμβολή του στην επιχειρηματικότητα.

Ο γενικός διευθυντής της Visa Europe, Νίκος Καμπανόπουλος, επισήμανε τον ρόλο των συνεργειών στην αναπτυξιακή διαδικασία, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του νέου τμήματος ανάπτυξης και καινοτομίας Visa Europe Collab, που μεταξύ άλλων αποσκοπεί στη συνεργασία με διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας και startups. Ο ίδιος περιέγραψε πλατφόρμες διάθεσης προϊόντων και υπηρεσιών οι οποίες υιοθετούν ευέλικτα συστήματα πληρωμής, προσφέροντας τη δυνατότητα ανάπτυξης πελατολογίου σε όλο τον κόσμο. «Παρέχουμε μεγαλύτερη δύναμη και επιλογές στους καταναλωτές και στις επιχειρήσεις με τη χρήση των παραδοσιακών μέσων, δηλαδή τις κάρτες, αλλά και των νέων τεχνολογιών, όπως τα έξυπνα κινητά και τα ψηφιακά πορτοφόλια. Στόχος είναι η διεκπεραίωση οποιασδήποτε συναλλαγής σε οποιοδήποτε περιβάλλον, οποιαδήποτε στιγμή, από οποιοδήποτε σημείο», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Καμπανόπουλος, ο οποίος στάθηκε στην αντίστοιχη υποδομή της Visa, υπό την ονομασία Everywhere Commerce. Αναφερόμενος σε δυνατότητες περαιτέρω προώθησης του ηλεκτρονικού εμπορίου, επεκτάθηκε σε εργαλεία όπως το ψηφιακό πορτοφόλι V.me by Visa, που επιτρέπει την αποθήκευση των στοιχείων του καταναλωτή απλοποιώντας τη διαδικασία της εκάστοτε αγοράς.

Ο partner της JEREMY OpenfundII, Αρίστος Δοξιάδης, αναφέρθηκε στο JEREMY OpenfundII, το οποίο διαχειρίζεται κεφάλαια συνολικής αξίας 15 εκατομμυρίων ευρώ. Όπως τόνισε, «από την εμπειρία 2,5 ετών, έχουν κατατεθεί περίπου 1.500 προτάσεις, αλλά από αυτές ούτε 20 δεν είχαν ανθρώπους από ερευνητικές ομάδες. Στις 20 επενδύσεις που έχει κάνει το fund μόνο δύο είχαν στελέχη από κάποιον ερευνητικό φορέα. Στην Ελλάδα δεν λείπουν ούτε ερευνητές, ούτε επενδυτές ούτε επιχειρηματίες. Λείπουν οι μικτές ομάδες». Αναφερόμενος στις δυνατότητες για επενδύσεις, μίλησε για τη δυναμική των ερευνητικών προγραμμάτων, την εργολαβία για μεγάλες επιχειρήσεις, την πώληση πνευματικής ιδιοκτησίας και τη συμμετοχή σε νέες επιχειρήσεις.

Ο πρόεδρος του ΔΣ του Συνεταιρισμού «ΘΕΣγάλα-ΠΙΕς», Θανάσης Βακάλης, μίλησε για το εγχείρημα των αυτόματων πωλητών φρέσκου γάλακτος, το οποίο περιλαμβάνει πολλές καινοτομίες, η μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι αυτή καθαυτή η ίδρυση του συνεταιρισμού «ΘΕΣγάλα» με ανθρωποκεντρικό μοντέλο ανάπτυξης. Σήμερα η εταιρεία απασχολεί πάνω από 65 εργαζομένους και ο ετήσιος τζίρος της αναμένεται να προσεγγίσει τα 30 εκατ. ευρώ. «Οι αυτόματοι πωλητές γάλακτος υπάρχουν σε πολλές αγορές του εξωτερικού. Εμείς πήραμε αυτή την ιδέα και της δώσαμε βιομηχανική υπόσταση» σημείωσε.

Ο Κωνσταντίνος Χ. Παπαδημητρίου, πρόεδρος της Παπαδημητρίου Χ.Κ. ΑΒΕΤ, εκπροσωπώντας μια οικογενειακή επιχείρηση που ξεκίνησε από το εμπόριο σταφίδας κι έχει φθάσει να αποτελεί σήμερα μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες τροφίμων στη Νότιο Ελλάδα, εξήγησε πώς μέσω της καινοτομίας κατάφερε να εξελίξει την επιχείρηση δημιουργώντας νέα προϊόντα, όπως το μπαλσάμικο και τα βιολογικά ξίδια. Ο κ. Παπαδημητρίου τόνισε πως «τρεις γενιές της οικογένειας Παπαδημητρίου, συνδυάζοντας τη γνώση, την πείρα και το μεράκι, κατάφεραν να δημιουργήσουν μια σειρά καινοτόμων μεσογειακών προϊόντων υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών».

Συζήτηση Πάνελ

Συντονιστής: Γιάννης Περλεπές, Γενικός Διευθυντής, Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

Εμμανουήλ Δομαζάκης, Πρόεδρος, Creta Farm ΑΒΕΕ
Κωνσταντίνος Γάτσιος, Πρύτανης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Νίκος Καμπανόπουλος, Γενικός Διευθυντής, VISA EUROPE (για Ελλάδα, Βουλγαρία, Κύπρο)
Αρίστος Δοξιάδης, Partner, JEREMY Openfund II
Θανάσης Βακάλης, Πρόεδρος ΔΣ, Συνεταιρισμός «ΘΕΣγάλα - ΠΙΕς»
Κωνσταντίνος Χ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος, Παπαδημητρίου Χ.Κ. ΑΒΕΤ

 

4η ΕΝΟΤΗΤΑ

«Ένας πλανήτης – Μία Αγορά»: Όραμα για τις ελληνικές επιχειρήσεις

Την τελευταία ενότητα του συνεδρίου άνοιξε με ομιλία του ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τις διεθνείς οικονομικές σχέσεις. Ο υπουργός είπε ότι οι περιορισμοί του κράτους ή των κοινωνικών κινημάτων μπορούν να κάνουν καλό στην επιχειρηματικότητα. Τόνισε ακόμα πως οι συλλογικές συμβάσεις βοηθούν την οικονομική πραγματικότητα, καθώς και την ανάγκη να υποστηρίξουμε έναν καινούριο πλουραλισμό. Επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι σε καιρούς ύφεσης, καινοτομία δεν υπάρχει. Ανέφερε ακόμα, ότι «Η ελληνική κυβέρνηση έχει δουλέψει πολύ για την προσέγγιση με τους εταίρους στη βάση ενός “έντιμου συμβιβασμού” στον οποίο βρίσκεται κοντά με τους δανειστές», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο κ. Τσακαλώτος είπε ακόμα ότι σαφώς και υπάρχουν διαφορές με τους εταίρους “αλλά εάν ήταν να κάνουμε τα ίδια πράγματα με την προηγούμενη κυβέρνηση, τότε δε θα υπήρχε λόγος να γίνουν εκλογές”. Παράλληλα, επεσήμανε, ότι υπάρχουν πράγματα στα οποία η κυβέρνηση διαφωνεί με τους εταίρους κι άλλα στα οποία συμφωνεί, αλλά διαφωνεί ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα γίνουν. Ανέφερε επίσης ότι οι εταίροι έχουν θέσει και θέμα αξιοπιστίας στις συνομιλίες με την ελληνική πλευρά, αλλά το ίδιο θέμα έχει θέσει και η ελληνική πλευρά προς τους εταίρους, ενώ σημείωσε ότι η παρούσα κυβέρνηση θα πρέπει να ασχοληθεί με θέματα όπως η φοροδιαφυγή και η διαφθορά που η προηγούμενη κυβέρνηση δεν “ακούμπησε”. Ο κος Τσακαλώτος σημείωσε επίσης ότι όταν οι επιχειρήσεις πιέζονται να λειτουργήσουν με χαμηλά κέρδη δεν “σπρώχνονται” σε καινοτομίες. «Για τον λόγο αυτό, η ελληνική πλευρά πρότεινε στους εταίρους την επιστροφή των συλλογικών συμβάσεων εργασίας ώστε να αναστραφεί η παραπάνω κατάσταση και οι εταιρείες να στραφούν περισσότερο στην καινοτομία», είπε χαρακτηριστικά. Τέλος, ανέφερε ότι κατά τη μέχρι τώρα θητεία της κυβέρνησης οι εξαγωγές δεν έχουν πάει όπως θα ήθελε, λόγω της μεγάλης εσωτερικής υποτίμησης στην οποία έχει οδηγήσει η κρίση, ενώ η βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου προέρχεται περισσότερο από τη μείωση των εισαγωγών παρά από την αύξηση των εξαγωγών.

Συντονίστρια: Λέττα Καλαμαρά, Δημοσιογράφος, Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

Ο πρόεδρος της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών, Εμπόρων Ελλάδας, Γιώργος Καββαθάς, έκανε λόγο για «μονοκαλλιέργεια» των ελληνικών εξαγωγών, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη για ανανέωση της διάρθρωσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ελλάδα. Για να ισχύει το «Ένας πλανήτης - Μία αγορά», το θεμελιώδες πρόβλημα που πρέπει να ξεπεραστεί είναι η διεύρυνση του επιχειρηματικού ορίζοντα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που, ενώ απασχολούν το 80%-85% του εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα, παράγουν το 60% περίπου της προστιθέμενης αξίας. Η ΓΣΕΒΕΕ κινείται προς την κατεύθυνση αυτή με την ένταξη μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων από επιλεγμένους κλάδους σε αλυσίδες αξίας, εγχώριες και διεθνείς, με την καταγραφή – κατοχύρωση καινοτομιών και την ενθάρρυνση της τυποποίησης σε συνεργασία κυρίως με επιχειρήσεις και μονάδες του πρωτογενούς τομέα».

Ο Ευριπίδης Δοντάς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Επίλεκτος Κλωστοϋφαντουργία ΑΕΒΕ και πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδας, σημείωσε ότι ο πλούτος και η ευημερία θα έρθουν στη χώρα μας μέσω της αύξησης της παραγωγής, του χαμηλού κόστους ενέργειας και του χαμηλού μη μισθολογικού κόστους, ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν οι ελληνικές βιομηχανίες, να ανταποκριθούν στον ανταγωνισμό και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τον κ. Δοντά, η κλωστοϋφαντουργία, το βαμβάκι συνεχίζει να είναι “λευκός χρυσός”, τη μέγιστη αξία του οποίου δυστυχώς δεν την καρπώνεται η ελληνική οικονομία».

Ο πρόεδρος της Μύλοι Λούλη ΑΕ, Νίκος Λούλης, εστίασε στις αναπτυσσόμενες αγορές και τις ευκαιρίες εξαγωγών που παρουσιάζουν για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τον κ. Λούλη, ο έντονος ανταγωνισμός που υπάρχει στην Ελλάδα καθιστά την ανάπτυξη δύσκολη. Εστιάζοντας σε δύο μεγάλες αγορές, όπου η εταιρεία Λούλη έχει ξεκινήσει την εξαγωγική της δραστηριότητα, επεσήμανε ότι η Ινδία έχει μεγάλη αύξηση πληθυσμού και η μέση αύξηση του ΑΕΠ της τα τελευταία 10 χρόνια είναι περίπου στο 7%. Τα ΗΑΕ εμφανίζουν επίσης ιδιαίτερα μεγάλη ανάπτυξη. Σε κοντινή απόσταση υπάρχουν περιοχές με μεγάλη πληθυσμική ανάπτυξη. Η συγκεκριμένη χώρα προσφέρει ένα ασφαλές διαμετακομιστικό κέντρο για εξαγωγές.

Ο Πλάτωνας Μαρλαφέκας, αντιπρόεδρος και επικεφαλής Τμημάτων Marketing, Εξαγωγών και Μηχανογράφησης της Λουξ Μαρλαφέκας ΑΒΕΕ και πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αχαΐας, περιέγραψε τη σημασία του εξαγωγικού προσανατολισμού. Σύμφωνα με τον κ. Μαρλαφέκα, μια επιχείρηση για να μπορέσει να αντιμετωπίσει θετικά την πρόκληση της διεθνοποίησης πρέπει να ασχοληθεί διεξοδικά και συστηματικά με ορισμένους βασικούς πυλώνες που αφορούν την πληροφόρηση υψηλής αξίας, τα προγράμματα ανάπτυξης ανθρώπινων πόρων, την υποστήριξη των χρηματοοικονομικών αναγκών της διεθνοποίησης, την προώθηση σε διεθνή δίκτυα, τη διεθνοποίηση ως όχημα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, την εξατομικευμένη υποστήριξη.

Ο Τζανέτος Καραντζής, σύμβουλος Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Α’ και πρόεδρος της Ένωσης Διπλωματικών Υπαλλήλων Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων, σημείωσε γλαφυρά ότι «είμαστε οι πλασιέ των εταιρειών σας στις διεθνείς αγορές». Ο κ. Καρατζής εστίασε στην ιδιαιτερότητα του κλάδου ΟΕΥ και τη συμβολή του στην οικονομική διπλωματία, τονίζοντας ότι βασική αποστολή των Γραφείων ΟΕΥ είναι η διευκόλυνση και υποστήριξη των εξωστρεφών ελληνικών επιχειρήσεων στις αγορές του εξωτερικού. Παράλληλα παρέχουν εξειδικευμένη πληροφόρηση σε θέματα εξαγωγών και παρακολουθούν το οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον στις χώρες διαπίστευσης.

Συζήτηση Πάνελ

Συντονίστρια: Λέττα Καλαμαρά, Δημοσιογράφος, Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ

Γεώργιος Καββαθάς, Πρόεδρος, ΓΣΕΒΕΕ
Ευριπίδης Δοντάς, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, Επίλεκτος Κλωστοϋφαντουργία ΑΕΒΕ, Πρόεδρος, ΣΒΘΚΕ
Νίκος Λούλης, Πρόεδρος, Μύλοι Λούλη ΑΕ
Πλάτωνας Μαρλαφέκας, Αντιπρόεδρος & Επικεφαλής Τμημάτων Marketing, Εξαγωγών & Μηχανογράφησης, Λουξ Μαρλαφέκας ΑΒΕΕ, Πρόεδρος, Επιμελητήριο Αχαΐας
Τζανέτος Καραντζής, Σύμβουλος Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Α’, Πρόεδρος, ΕΝΔΥ ΟΕΥ